ครูผู้สอนด้วยชีวิต

ทัศนะเป็นหลักในการทำงานของสันติภาวันอย่างหนึ่งคือ เรามองพระอาพาธทุกรูปที่เราดูแลในฐานะของครู ส่วนตัวเราคือผู้สนใจศึกษาธรรม ที่มาอาศัยกายใจของท่านเรียนรู้ ทำความเข้าใจชีวิต พัฒนาจิตปัญญาตนเอง

ครูแต่ละท่านมาสอนเราด้วยเทคนิคที่หลากหลาย บางท่าน็ใจดี ขี้เกรงใจ สอนไม่ทันไรก็ลาจาก แต่บางท่านก็ดุ สอนโหด ให้การบ้านยาก อยู่เคี่ยวเข็นเราเป็นปีๆ ด้วยลีลาที่เฉพาะของตน

ในจำนวนครู ๒๐ ท่าน ที่แวะมาสอนพวกเราในช่วง ๓ ปีนี้ หลวงพ่อคงศักดิ์ (นามสมมติ) เป็นครูที่โหดที่สุด และอยู่สอนเรานานที่สุดโดยไม่มีวันหยุด

หลวงพ่อคงศักดิ์มาอยู่กับเราเพราะไม่มีผู้ดูแล โยมที่ช่วยดูแลอยู่เดิมซึ่งอยู่ในวัยใกล้เคียงกับท่าน มีสุขภาพแย่ลงจนดูแลไม่ไหว หลวงพ่อเป็นอัมพาตซีกซ้าย ลมชัก อัลไซเมอร์ และความดันโลหิตสูง ซึ่งจัดว่าดูแลได้ไม่ยากนัก

ความพิเศษของครูคนนี้อยู่ที่บุคลิกนิสัยของท่าน ซึ่งเป็นคนเก่ง เด็ดขาด ว่องไว ไหวพริบดี ชอบภาษาอังกฤษ ติดจะนักเลงนิดหน่อย แถมยังขี้โกรธ หวาดระแวง ปากจัด และชอบความรุนแรง เมื่อผนวกเข้ากับอาการอัลไซเมอร์ จึงกลายเป็นโจทย์ใหญ่สอนพวกเราหลายวิชาด้วยความระทึก

ท่านสอนให้เรามีสติในทุกอิริยาบทเมื่ออยู่ใกล้ท่าน มิฉะนั้นอาจถูกชก หยิก จิก ทุบได้ทุกขณะ ยามอุ้มจากเตียงนั่งรถเข็นก็อาจถูกทุบหลัง จิกไหล่ ก้มสวมรองเท้าให้ก็จะถูกเขกหัว หากจับมือหรือแขนเราได้ก็จะใช้เล็บจิกหยิกทุกคราวไป การเข้าใกล้ท่านจึงต้องตั้งสติ จัดท่า หาอุบาย เตรียมหลบอาวุธทั้งหลายให้ดี

เราได้ฝึกใช้ปัญญาเพื่อแก้โจทย์ยากๆ ในการดูแลท่าน (เพราะการคุยด้วยเหตุผลใช้ไม่ได้) ท่านเป็นคนฉันยาก เมื่อท่านต้องการฉันอะไรหากหาไม่ได้ต้องใช้ปัญญาดัดแปลงอาหารที่มีอยู่มาให้ฉันจนได้, กลางคืนท่านมักแกะผ้าอ้อมปล่อยให้ปัสสาวะเปื้อนเตียงเปียกผ้าห่ม เราแก้ไขกันหลายวิธี จนมาจบที่สวมถุงมือไหมพรมให้

ท่านมีภาวะท้องผูกรุนแรงประมาณ ๗- ๑๐ วันจึงจะถ่าย ซึ่งต้องระดมทุกวิธีการมาช่วย ทั้งผัก ผลไม้ ยาฝรั่ง ยาไทย ยาสวน นวดท้อง ใช้นิ้วล้วง เป็นต้น หากกระตุ้นแล้วไม่สำเร็จจะต้องมีมาตรการป้องกันที่รัดกุม เพราะถ้าถ่ายกลางดึกไม่มีใครรู้ ท่านก็จะล้วงออกมาป้ายหน้า ป้ายตัว ป้ายไปทั่ว เท่าที่รัศมีของมือจะไปถึง

แม้แต่การพูดคุยกันธรรมดา โดยเฉพาะเวลาป้อนอาหาร (ถ้าไม่ชวนคุยจะหลับ) ก็ต้องตื่นตัวอยู่ตลอดเวลา เพราะท่านมาในลีลาที่หลากหลาย ทั้งใช้คำผวน ไทยปนอังกฤษ หรือใช้ความรู้เฉพาะ เช่น เมื่อป้อนแอปเปิ้ล ท่านจะถามกลับว่า ๕ ขาหรือเปล่า หรือ ถ้าเป็นกล้วยท่านก็ต้อง water-ว้า เท่านั้น เป็นต้น รวมทั้งต้องมีไหวพริบที่สามารถคุยเนียนไปกับท่านให้ได้ เมื่อท่านเห็นทหารญี่ปุ่นซุ่มอยู่หลังต้นไม้ หรือชี้ให้ดูใครบนเพดาน

หลวงพ่อฝึกเราให้รู้จักให้อภัย/ไม่โกรธอยู่เสมอ เพราะท่านคิดว่าคนรอบข้างจ้องรังแกท่านอยู่ตลอดเวลา จึงพร้อมที่จะด่าเสียๆ หายๆ ใช้คำหยาบได้เสมอ แต่ท่านด่าแล้วก็จบ พอเปลี่ยนเรื่องท่านก็ลืม ส่วนเราถ้ายังโกรธหรือขุ่นเคืองต่อ ก็ต้องกลับมาแก้ไขที่ใจเราเอง

ท่านยังสอนให้ไม่ยึดมั่น ให้อยู่กับปัจจุบัน อย่าจริงจังกับอดีต โดยเฉพาะในช่วงท้ายสภาพร่างกายท่านได้แสดงถึงความร่วงโรยไม่เที่ยงอย่างชัดเจน ของที่เคยชอบก็เบื่อ ของที่อยากฉันก็ฉันไม่ได้ แม้แต่เสียงที่จะด่า แรงที่จะหยิกก็ไม่มี เปิดโอกาสให้เราประคับประคองใจท่านให้สงบอยู่กับธรรมะและเสียงสวดมนต์ เพื่อส่งให้ท่านเดินทางไกลไปอย่างมั่นคง

การได้ดูแลพระอาพาธจึงเป็นโอกาสเรียนรู้ที่หาได้ยาก ท่านใช้ชีวิตและร่างกายสอนให้เราเห็นสัจธรรมความจริงของชีวิตอยู่ตลอดเวลา เหลือแค่ว่าสติปัญญาของเราจะเก็บเกี่ยวสาระที่ท่านสอนได้เพียงใด

หลวงพ่อคงศักดิ์ ท่านจากพวกเราไปแล้วเมื่อ ๒ วันก่อน ในโอกาสวันครู สันติภาวันขอกราบบูชาคุณหลวงพ่อคงศักดิ์ และพระอาพาธทุกรูปที่เป็นครูมอบความรู้ที่ครูทั่วไปให้เราได้ยาก

ขอน้อมส่งทุกท่านสู่สุคติสรวงสวรรค์ ให้ท่านมุ่งมั่นสู่พระนิพพาน อันเป็นหลักชัยในเบื้องหน้านั้น เทอญ